Από το 1978 που πρωτοχρησιμοποιήθηκε, η εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF, IN VITRO FERTILIZATION) εξελίχθηκε και βελτιώθηκε εντυπωσιακά, δίνοντας σε εκατομμύρια άτεκνα ζευγάρια παγκοσμίως τη δυνατότητα να κάνουν πραγματικότητα το όνειρό τους για την απόκτηση απογόνων.
Η εξωσωματική γονιμοποίηση αποτελεί την πιο συνηθισμένη μέθοδο Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής. Πρόκειται, όπως λέει και η λέξη, για γονιμοποίηση έξω από το σώμα. Αντί δηλαδή η γονιμοποίηση του ωαρίου από το σπερματοζωάριο να γίνει στο φυσικό περιβάλλον, που είναι η σάλπιγγα της γυναίκας, γίνεται στο εργαστήριο. Είναι ουσιαστικά η παράκαμψη μιας συγκεκριμένης λειτουργίας του οργανισμού, όταν για διάφορους λόγους η γονιμοποίηση δεν μπορεί να γίνει στο σώμα.
Πότε εφαρμόζεται;
Υπάρχει πληθώρα ενδείξεων που αφορούν τον έναν ή και τους δύο συντρόφους, όπως:
-Η έλλειψη (από εκτομή) ή η απόφραξη των σαλπίγγων.
-Η έλλειψη σπερματοζωαρίων (αζωοσπερμία), που απαιτεί χειρουργική λήψη.
-Μεγάλη διάρκεια υπογονιμότητας.
-Μεγάλη ηλικία της γυναίκας (>40ετών).
-Σοβαρά προβλήματα σπέρματος (σοβαρή ολιγοασθενο-τερατοσπερμία).
-Ανεξήγητη υπογονιμότητα.
-Αποτυχία άλλων ηπιότερων μεθόδων (π.χ., πρόκληση ωοθυλακιορρηξίας για προγραμματισμένη επαφή ή σπερματέγχυση).
-Βαριά ενδομητρίωση.
Πώς γίνεται;
Τα ωάρια λαμβάνονται από ωοθυλάκια που αναπτύσσονται στις ωοθήκες της γυναίκας με τη διαδικασία της ωοληψίας (έχει προηγηθεί διέγερση της ωοθήκης με ορμονικά σκευάσματα). Στο εργαστήριο έρχονται σε επαφή με τα σπερματοζωάρια, μέσα σε ειδικά δοχεία (τρυβλία) με καλλιεργητικό υλικό, προκειμένου να γίνει η γονιμοποίηση. Στη συνέχεια, τα τρυβλία με τα γονιμοποιημένα ωάρια τοποθετούνται σε επωαστικό κλίβανο για 2-6 ημέρες, υπό ειδικές συνθήκες, ώστε τα έμβρυα να διανύσουν τα πρώτα στάδια της ανάπτυξής τους. Αντί τα έμβρυα να καταλήξουν στη μήτρα με φυσικό τρόπο (δηλαδή μέσω της σάλπιγγας), μεταφέρονται σ ’αυτήν από τον εξειδικευμένο γυναικολόγο, με τη βοήθεια ενός λεπτού καθετήρα μέσα στον οποίο τα έχει τοποθετήσει ο εμβρυολόγος. Τα έμβρυα εμφυτεύονται από μόνα τους στον βλεννογόνο της μήτρας, το ενδομήτριο, όπως και στη φυσιολογική σύλληψη. Εάν υπάρξει εμφύτευση, θα υπάρξει και εγκυμοσύνη.
Είναι ασφαλής η μέθοδος;
Τα παιδιά της εξωσωματικής γονιμοποίησης είναι το ίδιο υγιή και φυσιολογικά με τα παιδιά που προέρχονται από φυσική σύλληψη και δεν παρουσιάζουν αύξηση του ποσοστού των συγγενών και χρωμοσωμικών ανωμαλιών, όπως προκύπτει από μεγάλες επιδημιολογικές μελέτες. Απόδειξη είναι ότι έχουν γεννηθεί, μέχρι σήμερα, περισσότερα από 1.500.000 παιδιά παγκοσμίως έπειτα από εξωσωματική γονιμοποίηση. Ορισμένα μάλιστα από αυτά έχουν ήδη τεκνοποιήσει φυσιολογικά. Όσον αφορά τον κίνδυνο να αναπτυχθεί καρκίνος στην ωοθήκη, στη μήτρα ή στο μαστό από τη χρήση μεθόδων εξωσωματικής αναπαραγωγής, βάσει μεγάλων
διεθνών επιδημιολογικών ερευνών αυτός είναι εξίσου πιθανός με εκείνον που διατρέχει και ο γενικός πληθυσμός.
Υπάρχουν επιπλοκές;
Στα προγράμματα εξωσωματικής γονιμοποίησης υπάρχουν πιθανότητες να εμφανιστούν επιπλοκές, όπως:
-Το Σύνδρομο Υπερδιέγερσης των Ωοθηκών: Τα φάρμακα που χορηγούνται κατά τη διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης διεγείρουν τις ωοθήκες, ώστε να στρατολογήσουν και να ωριμάσουν πολλά ωοθυλάκια με στόχο να παραχθούν πολλά ωάρια. Το σύνδρομο αυτό εκδηλώνεται στο 5% του συνόλου των γυναικών που εντάσσονται σε προγράμματα εξωσωματικής γονιμοποίησης. Τα συμπτώματα είναι διόγκωση και πόνος στην κοιλιά, πόνος στο στομάχι, τάση για έμετο, αύξηση του σωματικού βάρους και ελαττωμένη αποβολή ούρων. Σπάνια, σε σοβαρότερες μορφές, μπορεί να υπάρξουν δυσχέρεια στην αναπνοή, λιποθυμική τάση και διαταραχές των αιματολογικών και βιοχημικών παραμέτρων. Τότε απαιτούνται νοσηλεία, παρακολούθηση και θεραπεία.
-Η Εξωμήτριος Κύηση: Είναι η εγκατάσταση του εμβρύου σε θέση εκτός της κοιλότητας της μήτρας (συνήθως στη σάλπιγγα). Μπορεί να συμβεί ύστερα από αυτόματη σύλληψη, σε ποσοστό 1%-1,5%. Το ποσοστό στα προγράμματα υποβοηθούμενης αναπαραγωγής είναι λίγο μεγαλύτερο.
-Η Πολύδυμη Κύηση: Οι μέθοδοι υποβοηθούμενης αναπαραγωγής και τα προγράμματα εξωσωματικής γονιμοποίησης συνοδεύονται από αυξημένα ποσοστά πολύδυμων κυήσεων. Οι δίδυμες κυήσεις συνήθως δεν παρουσιάζουν προβλήματα, όμως στις τρίδυμες ή τετράδυμες οι δυσκολίες πολλαπλασιάζονται και αφορούν την υγεία της μητέρας αλλά και το ενδεχόμενο πρόωρου τοκετού.
