Το πασίγνωστο σε όλους μας Τεστ Παπανικολάου που ονομάζουμε αλλιώς Τεστ Παπ ή Μέθοδος Παπανικολάου είναι μια μέθοδος εργαστηριακής διερεύνησης της κατάστασης του τραχήλου της μήτρας. Η χρησιμότητά του είναι αναμφισβήτητη στην ιατρική κοινότηταμ καθώς χρησιμοποιείται για την ανίχνευση δυνητικά προκαρκινικών και καρκινικών καταστάσεων στον γυναικείο τράχηλο της μήτρας.
Πατέρας του τεστ είναι ο Έλληνας ιατρός και βιολόγος Γιώργος Παπανικολάου ο οποίος κατά τη διάρκεια των επιστημονικών του ερευνών ανακάλυψε την πρωτότυπη για την εποχή μέθοδο των επιχρησμάτων. Για πρώτη φορά έκανε χρήση της μεθόδου το 1923 με σκοπό την αρχικά την μελέτη των φυσιολογικών γεννητικών λειτουργιών και στη συνέχεια για τη διάγνωση του καρκίνου της μήτρας. Το 1928 έγινε η πρώτη του ανακοίνωση για τη χρησιμότητα της στη διάγνωση του καρκίνου της μήτρας δημιουργώντας κλίμα καχυποψίας και αρνητικές αντιδράσεις στην ιατρική κοινότητα της εποχής. Σήμερα όμως η μέθοδος εφαρμόζεται σε όλο τον κόσμο για την έγκαιρη διάγνωση νεοπλασιών και έχει σώσει πολλές γυναίκες από τη μάστιγατου καρκίνου.
Ας δώσουμε λοιπόν μερικές χρήσιμες και κρίσιμης σημασίας απαντήσεις σε όλα τα ερωτήματα που μπορεί να έχετε αναφορικά με την πιο διάσημη γυναικολογική εξέταση η οποία, μην ξεχνάμε, είναι ελληνικής σύλληψης και εφαρμογής!
Σε τι ακριβώς με βοηθάει το τεστ Παπ;
Το τεστ γίνεται για την πρόληψη όλων των μορφών καρκίνου που αφορούν τον τράχηλο και τον κόλπο της μήτρας. Είναι δυνατόν επίσης να ανιχνευτούν ορισμένα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, λοιμώξεις ή και κάποιος έρπητας. Eπιπλέον, πέρα από τον εντοπισμό μη φυσιολογικών κυττάρων, με το τεστ Παπανικολάου μπορούν να εντοπιστούν κολπίτιδες, τραχηλίτιδες και μολύνσεις. Πρέπει λοιπόν να γίνει αντιληπτό ότι είναι απολύτως λανθασμένη η εντύπωση ότι το τεστ Παπ είναι μια μικροβιολογική εξέταση.
Πότε πρέπει να κάνω πρώτη φορά Τεστ Παπ;
Σε σύντομο χρονικό διάστημα πριν από την πρώτη της επαφή, κάθε γυναίκα θα πρέπει να προετοιμάζεται για το τεστ Παπανικολάου. Εαν δεν έχει υπάρξει επαφή, θα πρέπει οπωσδήποτε να γίνει μετά την συμπλήρωση του 21ου έτους της ηλικίας. Εάν τα αποτελέσματα είναι μη φυσιολογικά, το τεστ μπορεί να χρειαστεί να επαναληφθεί σε μερικούς μήνες. Αν απαιτείται προσεκτικότερη εξέταση, θα πρέπει να παραπεμφθείτε για λεπτομερή εξέταση του τραχήλου της μήτρας από την κολποσκόπηση. Σε ειδικές περιπτώσεις, μπορεί να υπάρξει ανάγκη για διενέργεια τεστ HPV, το οποίο μπορεί να χρησιμεύσει ως συμπλήρωμα του τεστ Παπ.
Πρέπει να επαναλαμβάνω το τεστ ΠΑΠ;
Οπωσδήποτε και μάλιστα τακτικά! Γενικά, οι οδηγίες τόσο της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και στη χώρα μας επιτάσσουν το τεστ να επναλαμβάνεται τουλάχιστον κάθε τρία χρόνια. Ωστόσο, η ιατρική κοινότητα συμφωνεί πως πρέπει να επαναλαμβάνεται ετησίως, σε όλη την διάρκεια της ζωής μιας γυναίκας που παραμένει σεξουαλικά ενεργή. Είναι άλλωστε ενδεικτικό πως σε γυναίκες που δεν ελέγχονται τακτικά με τεστ Παπανικολάου, ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας μπορεί να αναπτύσσεται χωρίς να έχουν ανιχνευθεί προκαρκινικές αλλοιώσεις. Όταν τα συμπτώματα εμφανιστούν, η νόσος θα βρίσκεται ήδη σε προχωρημένο στάδιο. Όσο πιο τακτικοί λοιπόν είναι οι έλεγχοι, τόσο πιο αποτελεσματική θα είναι η πρόληψη.
Μετά την εμμηνόπαυση και δεδομένου ότι συνεχίζει να έχει σεξουαλική ζωή, η επαναληψιμότητα του τεστ μπορεί να παραταθεί στα δύο χρόνια ενώ μόνο στις πολύ μεγάλες ηλικίες χωρίς ερωτική ζωή, μπορεί να θεωρηθεί ότι δεν είναι απαραίτητο. Οι πιο πολλές γυναίκες είτε αποφεύγουν την εξέταση γιατί ντρέπονται, είτε αγνοούν τι είναι ακριβώς το τεστ ΠΑΠ, είτε φοβούνται να πάνε στο γιατρό.
Είναι δύσκολη εξέταση; Θα αισθανθώ πόνο;
Πρόκειται για μια απλή διαδικασία κατά την οποία ο γυναικολόγος σας, εξετάζει τον τράχηλο της μήτρας για να διαπιστώσει εάν υπάρχουν πιθανές μεταβολές στα κύτταρα που δεν οφείλονται σε ορμονικές αλλαγές ή στην ηλικία. Πρόκειται για μια κυτταρολογική εξέτασηστην γενετική περιοχή. Μας προσφέρει πολύτιμες πληροφορίες αναφορικά με την κατάσταση που βρίσκονται τα κύτταρα που έχουμε ελέγξει και μάλιστα είναι χαμηλού κόστους.
Η λήψη δείγματος από τον τράχηλο είναι ανώδυνη και δεν προκαλεί πόνο. Σε ειδικές περιπτώσεις, ίσως είναι επώδυνη σε γυναίκες με σημαντικά κολπικά προβλήματα όπως στένωση του τραχήλου της μήτρας ή κολπική καταρροή. Ασφαλώς, είναι πολύ σημαντική η σωστή συνεργασία της εξεταζόμενης με τον γυναικολόγο της για την σωστή εξέλιξη της εξέτασης.
Πως γίνεται η εξέταση του τεστ ΠΑΠ;
Ο γυναικολόγος σας εισάγει αρχικά έναν διαστολέα στον κόλπο, ώστε να διανοιχτεί η κολπική κοιλότητα και να επιτραπεί η πρόσβαση στον τράχηλο της μήτρας. Ο ειδικός συλλέγει ένα δείγμα κυττάρων από το εξωτερικό τμήμα του τραχήλου, χρησιμοποιώντας ειδική σπάτουλα. Και ακολούθως, μια ενδοτραχηλική βούρτσα περιστρέφεται στο μέσο άνοιγμα του τραχήλου. Η λήψη των κυττάρων πραγματοποιείται με το άνοιγμα του κολπικού καναλιού με ένα κάτοπτρο από όπου αφαιρείται μια στιβάδα κυττάρων από τον κόλπο, μία στιβάδα από το επίπεδο του τραχήλου της μήτρας εξωτερικά. Μία τελευταία στιβάδα κυττάρων λαμβάνεται από την εσωτερική περιοχή του τραχήλου, την ενδοτράχηλο.
Στη συνέχεια συλλέγονται κύτταρα στο εξωτερικό άνοιγμα του τραχήλου, στη ζώνη μετασχηματισμού, στο σημείο δηλαδή όπου όπου τα εξωτερικά πλακώδη κύτταρα του τραχήλου συναντούν τα εσωτερικά αδενικά ενδοτραχηλικά κύτταρα. Τα κύτταρα τοποθετούνται σε γυάλινο πλακίδιο και μεταφέρονται στο εργαστήριο για την ανάλυση τους.
Και τι θα κάνω εάν τα αποτελέσματα δεν είναι καλά;
Κατ’ αρχήν θα πρέπει να δείξετε ψυχραιμία διότι το τεστ Παπ δεν είναι εξέταση για τον καρκίνο αλλά γυναικολογική εξέταση πρώτα από όλα. Εάν υπάρχουν αλλοιώσεις, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι έχετε καρκίνο, αλλά ίσως κάποια φλεγμονή ή λοίμωξη. Το τεστ επιτρέπει στον γυναικολόγο σας να εντοπίσει οποιαδήποτε παθολογικά κύτταρα στον τράχηλο που θα μπορούσαν σε κάποιες περιπτώσεις, να εξελιχθούν σε καρκίνο του τραχήλου της μήτρας με την πάροδο του χρόνου. Πολλά παθολογικά αποτελέσματα έχουν σχέση με:
- μικροβιακές αιτίες όπως μύκητες, αιμόφιλοι, τριχομονάδες
- καλοήθεις βλάβες δηλαδή πολύποδες, φλεγμονώδη σαρκία
- ορμονικές αιτίες όπως χορήγηση φαρμάκων και εμμηνόπαυση
- φυσικές αιτίες μετά από επαφή, από τραυματισμό απο μία γέννα ή μία απόξεση.
Και αν τα αποτελέσματα του τεστ ΠΑΠ είναι παθολογικά;
Εαν έχουμε παθολογικά ευρήματα τα επόμενα βήματα είναι να προβούμε σε μια σειρά επιπλέον εξετάσεων όπως κολποσκόπηση, βιοψίες με κολποσκοπική καθοδήγηση ή ακόμη και πιο επεμβατικές διαδικασίες. Η κολποσκόπηση είναι μια παραπάνω διαδικασία με την οποία μπορούμε να κατοπτεύσουμε με μικροσκόπιο την περιοχή του κόλπου και να χαρτογραφήσουμε ενδεχόμενες αλλοιώσεις στην περιοχή. Επίσης με το δείγμα ιστού που έχει ληφθεί από τον τράχηλο της μήτρας θα πραγματοποιήσουμε βιοψία για περαιτέρω διάγνωση, ώστε να επιβεβαιωθεί το αποτέλεσμα του τεστ σε περίπτωση αμφιβολίας και να αποκλειστεί ο καρκίνος.
Μπορώ να την κάνω οποιαδήποτε στιγμή;
Το τεστ δεν είναι δυνατόν να πραγματοποιηθεί όταν μια γυναίκα έχει περίοδο, αφού δεν είναι δυνατόν να ληφθούν κύτταρα από μια περιοχή που αιμορραγεί. Σε έναν φυσιολογικό κύκλο 28 ημερών, ιδανικό για να πραγματοποιηθεί το τεστ είναι κοντά στην ωοθηλακορηξία αφού την δεδομένη στιγμή ανοίγει ο τράχηλος για να γονιμοποιηθεί το ωάριο και είναι ευκολότερο να ληφθούν τα απαιτούμενα κύτταρα από την περιοχή. Παράλληλα, η εξέταση πρέπει να γίνεται εφόσον έχει προηγηθεί αποχή από σεξουαλική επαφή δύο με τρεις ημέρες πριν από την εξέταση, προκειμένου να αποφευχθούν τυχόν αλλοιώσεις ή μικροτραυματισμοί που μπορεί να υπάρχουν.
Αντίθετα, δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος για τις εγκύους αφού και μπορεί να πραγματοποιηθεί Τεστ Παπ με απόλυτη ασφάλεια, μέχρι την 24η εβδομάδα της κύησης. Άλλωστε, η διενέργεια του τεστ κατα τη διάρκεια της εγκυμοσύνης δεν έχει συσχετιστεί με αυξημένο κινυδνο αποβολής του εμβρύου.
Τι είναι το HPV;
Πρόκειται για έναν σεξουαλικά μεταδιδόμενο ιό, που ονομάζουμε και ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτωνο οποίος μεταφέρεται από τον ερωτικό σύντροφο στη γυναίκα, χωρίς μάλιστα ο άνδρας να έχει κλινικά συμπτώματα. Για την αντιμετώπισή του, προβαίνουμε σε κολποσκόπηση, προκειμένου να αναλυθούν εις βάθος οι αλλοιώσεις που έχει κάνει ο ιός στον τράχηλο και στον ενδοτράχηλο. Το HPV εμβόλιο αποτελεί σήμερα το μοναδικό μέσο πρωτογενούς πρόληψης και προστατεύει τον οργανισμό από τις προκαρκινικές αλλοιώσεις του τραχήλου της μήτρας και από τον ίδιο τον καρκίνο που οφείλονται στους τύπους 16 & 18 του ιού ΗPV.
Πόσο αποτελεσματικό όμως είναι το Τεστ Παπ;
Το τεστ Παπ, σε συνδυασμό με ένα τακτικό πρόγραμμα προσυμπτωματικού ελέγχου και την κατάλληλη παρακολούθηση, μπορεί να μειώσει τους θανάτους από καρκίνο του τραχήλου της μήτρας κατά 80%! Ερευνες σε Ευρώπη και Ηνωμένες Πολιτείες καταδεικνύουν πως τα δύο τρίτα των περιπτώσεων όλων των επιθετικών καρκίνων σε γυναίκες, έχουν συμβεί σε γυναίκες που δεν είχαν υποβληθεί ποτέ σε Τεστ Παπανικολάου ή είχαν να εξεταστούν για περισσότερα από πέντε χρόνια!
Καλύπτεται από τον ΕΟΠΠΥ; Εάν τελικά δεν κάνω την εξέταση, πόσο κινδυνεύω;
Το Τεστ Παπανικολάου καλύπτεται απολύτως από τον ΕΟΠΠΥ, δυστυχώς όμως μόνο το 25 με 30% των γυναικών που πρέπει να υποβληθούν σε αυτό ελέγχεται συστηματικά. Πρόκειται για ένα απογοητευτικό ποσοστό, ειδικά εάν αναλογιστούμε πως κάθε χρόνο αναφέρονται στη χώρα μας 600 νέα περιστατικά καρκίνου του τραχήλου και του κόλπου τη μήτρας. Όμως, το εμβόλιο κατά του HPV σε συνδυασμό με το τεστ Παπ, βοήθησε στη μείωση κατά 20% τα κρούσματα καρκίνου σε παγκόσμια κλίμακα, δηλαδή έσωσε εκατομμύρια γυναίκες μέχρι σήμερα.
