Τα κονδυλώματα είναι ένα πολύ σημαντικό αφροδίσιο νόσημα, που αναφέρεται σε διογκώσεις που αναπτύσσονται στο δέρμα, ή στους βλεννογόνους, οι οποίες προκαλούνται από τον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων HPV. Θα πρέπει να τονιστεί εξ αρχής πως μέχρι σήμερα έχουν αναγνωρισθεί περίπου 200 υποτύποι του ιού των θηλωμάτων από τους οποίους οι 120 προσβάλουν τον άνθρωπο, περίπου 40 είναι σεξουαλικά μεταδιδόμενοι, ενώ λίγοι από αυτούς προκαλούν κονδυλώματα.

Στις μέρες μας γνωρίζουμε ότι οι τύποι HPV διακρίνονται σε υψηλού ή χαμηλού κινδύνου ανάλογα με την δυνατότητά τους να προκαλέσουν ανάπτυξη καρκινικών ή άλλων βλαβών. Κάποιοι από αυτούς τους τύπους, οδηγούν στην ανάπτυξη των κονδυλωμάτων. Δεδομένου λοιπόν ότι η ομάδα των ιών HPV είναι εξαιρετικά μεγάλη, θα πρέπει να διαχωριστούν σε δύο κατηγορίες: Πρώτον, τις μυρμηγκιές που είναι λοιμώξεις του δέρματος των χεριών και των ποδιών και δεύτερον τα κονδυλώματα που αποτελούν λοιμώξεις των βλεννογόνων του πέους, του πρωκτού και του αιδίου.

Εμείς εξετάζουμε την δεύτερη κατηγορία, δίνοντας απαντήσεις σε όλες τις απορίες που θα μπορούσε μια γυναίκα να έχει αναφορικά με αυτήν την πολύ σημαντική πάθηση.

Κονδυλώματα: Πόσο σοβαρή ασθένεια θεωρείται;

Κατ’ αρχάς θα πρέπει να πούμε πως η ανίχνευση του ιού HPV δε σημαίνει απαραίτητα παρουσία ή ανάπτυξη προκαρκινικών αλλοιώσεων ή καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Χρήζουν όμως άμεσης διάγνωσης και ιατρικής μέριμνας. Ειδικότερα τα τελευταία χρόνια, τα κονδυλώματα έχουν λάβει διαστάσεις επιδημίας. Είναι χαρακτηριστικό πως οι έρευνες έχουν δείξει πως το 80% και πλέον του ανθρώπινου πληθυσμού έχει έρθει ή πρόκειται να έρθει σε επαφή με τον ιό HPV, πολλοί από αυτούς περισσότερες από μία φορές στη ζωή του. Πρόκειται λοιπόν για έναν ιό υψηλής συχνότητας, κάποια στελέχη του οποίου σχετίζονται αιτιολογικά με τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας στην γυναίκα. Τα κονδυλώματα διακρίνονται σε οξυτενή ή επίπεδα.

Ειδικότερα, τα οξυτενή κονδυλώματα είναι καλοήθεις αλλοιώσεις που δεν προκαλούν καρκίνο, σε αντίθεση με τα επίπεδα κονδυλώματα που θεωρούνται προκαρκινικές αλλοιώσεις και αν δεν αντιμετωπιστούν άμεσα, μπορεί να οδηγήσουν σε καρκίνο.

Πως μπορεί να μεταδοθεί σε μένα;

Μπορεί να μεταδοθεί κυρίως με τη σεξουαλική επαφή. Οι περισσότερες σεξουαλικά ενεργείς γυναίκες θα έλθουν κάποια στιγμή στη ζωή τους σε επαφή με τον ιό αλλά στις περισσότερες το ανοσοποιητικό τους σύστημα θα αντιδράσει προστατεύοντας τες και απαλλάσσοντας τες από τον ιό, με αποτέλεσμα να μη μάθουν ποτέ ότι είχαν κάποια στιγμή προσβληθεί. Το προφυλακτικό μειώνει τη πιθανότητα μετάδοσης κονδυλωμάτων αλλά και του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων, δεν μπορεί όμως να την αποκλείσει πλήρως. Επίσης, σε περίπτωση εγκυμοσύνης, μπορεί να μεταδοθούν και από την μητέρα προς το έμβρυο όταν έχουμε φυσιολογικό τοκετό.  Τα υψηλότερου κινδύνου άτομα είναι κυρίως νεαρής ηλικίας.

Τι συμπτώματα θα παρουσιάσω αν έχω κονδυλώματα;

Αυτό εξαρτάται από το είδος των κονδυλωμάτων. Μπορεί να είναι ήπιας μορφής ή και πολύ σοβαρότερα. Στην πρώτη περίπτωση, συνοδεύονται από πληγές, αιμορραγία, μόλυνση, προβλήματα κατά την ούρηση ενώ σε σοβαρές περιπτώσεις τα κονδυλώματα μπορούν να μεγαλώσουν σημαντικά σε έκταση, να οδηγήσουν σε δυσπλασίες, καρκίνους πρωκτογεννητικής χώρας και καρκίνο του τραχήλου. Τα κονδυλώματα εμφανίζονται στο δέρμα και στις βλεννογόνες μεμβράνες του σώματος, ως μικρές διογκώσεις. Αν και τα κονδυλώματα δεν εμφανίζονται μόνο στα γεννητικά όργανα, η εμφάνισή τους στο σημείο αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία γιατί η πλειοψηφία των γυναικών που έχουν εμφανίσει καρκίνο του τραχήλου, έχουν εμφανίσει και κονδυλώματα στην περιοχή αυτή.

Μπορώ να τα ανακαλύψω και μόνη μου;

Ναι, εάν έχει προσβληθεί το δέρμα της περιοχής του αιδοίου. Όμως, εμφανίζεται συχνότατα στον κόλπο, στον τράχηλο της μήτρας, στο δέρμα της περινεϊκής περιοχής, στο δακτύλιο και στο βλεννογόνο του ορθού όπως επίσης στον κόλπο και τον τράχηλο της μήτρας. Τα κονδυλώματα στις γυναίκες συνήθως δεν πονάνε και δεν δημιουργούν φαγούρα αλλά σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να συνοδεύονται από κνησμό.  Αντιθέτως στον άνδρα αναπτύσσεται στο πέος, στην ουρήθρα, τους όρχεις και τον πρωκτό και συνοδεύονται από φαγούρα και κνησμό που μπορεί να είναι ιδιαίτερα επίπονος και έντονος.

Πώς μπορεί να διαγνωστούν τα κονδυλώματα;

Όσον αφορά τα εξωτερικά κονδυλώματα, δεν χρειάζεται παρά απλή γυναικολογική με την βοήθεια κολποσκοπίου. Σε περίπτωση εσωτερικών κονδυλωμάτων, το τεστ Παπ είναι η πρώτη εξέταση που μπορεί να δείξει αλλοιώσεις που να αφορούν τον ιο HPV και να προχωρήσει σε βιοψία. Είναι πολύ σημαντικό να υπάρχουν όσο το δυνατόν περισσότερες πληροφορίες που θα μας δώσουν αξιόπιστη εικόνα. Με ένα HPV-DNA τεστ που αποτελεί μια ιδιαίτερα σύγχρονη εξέταση μοριακής κυτταρολογίας, ελέγχουμε το γενετικό υλικό του HPV  και μπορεί να ανιχνεύσει τους διάφορους τύπους του ιού. H ανίχνευσή L1, E6 και E7 πρωτεϊνών είναι εξετάσεις της ανοσοκυτταροχημείας που προσδιορίζουν την πιθανότητα αυτοίασης της βλάβης. Και οι δύο αυτές εξετάσεις γίνονται με το ίδιο δείγμα κυττάρων που λαμβάνεται κατά τη διάρκεια του τεστ Παπ.

Ο έλεγχος του κόλπου και του τραχήλου γίνεται με κολποσκόπηση κατά την οποία εφαρμόζονται φίλτρα χρώματος και υγρά στην επιφάνεια του τραχήλου για να εντοπιστεί εάν υπάρχουν παθολογικές αλλαγές. Σε πιο προχωρημένο στάδιο, λαμβάνονται βιοψίες με τις οποίες ελέγχονται μικροσκοπικά, όχι μόνο οι επιφανειακές, αλλά και βαθύτερες στιβάδες κυττάρων και διαπιστώνεται εάν υπάρχουν ανώμαλες αλλαγές κυττάρων σε συγκεκριμένα ύποπτα σημεία. Οι βιοψίες είναι εκείνες που επιβεβαιώνουν το αποτέλεσμα του τεστ Παπ και των πιθανών ευρημάτων της κολποσκόπησης που έχουν προηγηθεί.

Πως μπορώ να προλάβω την εμφάνιση κονδυλωμάτων;

Μιλώντας για πρόληψη, ο εμβολιασμός κατά του HPV, είναι ο ενδεδειγμένος τρόπος προστασίας του οργανισμού σας και περιλαμβάνει τους τύπους του ιού που προκαλούν συχνότερα τα κονδυλώματα. Είναι καλό να χορηγείται σε ηλικίες από 12 ετών, όποτε και δεν έχουν αρχίσει οι σεξουαλικές επαφές και ενδείκνυται και σε νεαρές γυναίκες μέχρι 26 ετών. Έχει σύσταση από τον παγκόσμιο οργανισμό υγείας και χορηγείται δωρεάν από τα ασφαλιστικά ταμεία. Η εφαρμογή του προληπτικού εμβολιασμού και του τεστ Παπ μπορούν να μειώσουν τη συχνότητα εμφάνισης του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας σε ποσοστό που μπορεί να ξεπεράσει το 90%! Δυστυχώς, μόνον το 30% του γυναικείου πληθυσμού στην Ελλάδα έχει εμβολιαστεί όταν σε άλλες χώρες της Ευρώπης το ποσοστό κυμαίνεται στο 85%.

Υπάρχει θεραπεία εάν δεν έχω εμβολιαστεί;

Υπάρχουν μια σειρά από πολύτιμα θεραπευτικά μέσα που ενδεικνύονται ανάλογα με την σοβαρότητα της περίπτωσης. Σε επίπεδο φαρμακευτικής αγωγής, ο γιατρός σας θα σας χορηγήσει με ποδοφυλοτοξίνη και ιμικουιμόδη καθώς επίσης τριχλωροοξικό οξύ και ποδοφυλλίνη. Μπορεί να χορηγηθεί και από την ίδια την ασθενή, ωστόσο υπάρχει ο κίνδυνος να μην μπορούν να εφαρμόσουν τα φάρμακα αυτά σε όλη την πάσχουσα περιοχή γιατί συνήθως παραλείπουν τις μικρές βλάβες ή τις υποκλινικές βλάβες δηλαδή αυτές που δεν φαίνονται με γυμνό μάτι.

Μπορεί να χρειαστεί να υποβληθώ σε επέμβαση;

Σε σοβαρότερες περιπτώσεις, πράγματι απαιτείται κάποιας μορφής επέμβαση. Πιο συγκεκριμένα, με κρυοθεραπεία, γίνεται καταστροφή των βλαβών μέσω ψύξης, με την χρησιμοποίηση υγρού αζώτου. Πρόκειται για μέθοδο που πλέον δεν χρησιμοποιείται ιδιαίτερα όπως και ο καυτηριασμός. Η πιο εξελιγμένη μέθοδος είναι η χρήση laser, όπου γίνεται επιλεκτική αφαίρεση των κονδυλωμάτων με μία μόνο επέμβαση. Τέλος, σε βλάβες μεγάλης έκτασης (κυρίως περιπρωκτικές), τα κονδυλώματα αφαιρούνται χειρουργικά που μπορεί να οδηγήσουν μέχρι και στην αφαίρεση του προσβεβλημένου τμήματος του τραχήλου της μήτρας. (LLETZ – Large Loop Excission Transformation Zone)

Εάν προβώ σε θεραπεία, μπορεί να ξανακολλήσω;

Σαφώς. Όπως είπαμε πιο πάνω, η χρήση προφυλακτικού μπορεί να παρέχει προστασία, αλλά μόνο για το δέρμα που καλύπτεται από αυτό. Κάποιος όμως που έχει μολυνθεί από συγκεκριμένο στέλεχος του ιού HPV, δεν μολύνεται πάλι από τον ίδιο τύπο του ιού γιατί το ανοσοποιητικό μας σύστημα έχει βρει τον τρόπο να το καταπολεμήσει. Παρόλα αυτά, μπορεί να μολυνθεί με έναν διαφορετικό τύπο του HPV από έναν νέο ερωτικό σύντροφο. Υπάρχουν λοιπόν πολλοί λόγοι επανεμφάνισης των κονδυλωμάτων, ιδιαίτερα όταν δεν προβαίνουμε σε σχολαστική υγιεινή φροντίδα της γεννητικής περιοχής, όταν δεν χρησιμοποιούμε προφυλακτικό, όταν υπάρχουν ανοσολογικές ανεπάρκειες και ανοσοκατασταλτικά, η εμφάνιση διαβήτη, το κάπνισμα, η κακή διατροφή ακόμη και οι διαταραχές του ύπνου.